A ARCA DA MARGA.
A arca é o lugar onde as sensacións esperan, protexidas e quentes. Velaí están ata que alguén, con interese e curiosidade, abra a tampa e remexa na súa procura.
E que podes atopar? Pois as partituras, as cancións, as audicións, os vídeos, os xogos que usamos na rede, e outros enlaces con información útil.
Este curso 20-21 está previsto desenvolver o proxecto temático que o coronavirus non nos deixou facer: O SÉCULO XX.
O IES "Las Musas" de Madrid ten un canal de youtube no que podemos disfrutar duns estupendos vídeos coa música das distintas décadas ilustradas por imaxes da vida cotiá nas grandes cidades.
1900 - 1909
1910 - 1919
1920 - 1921
1930 - 1939
1940 - 1949
O estupendo youtuber e divulgador musical Jaime Altozano ten colgados no seu canal vídeos que serán de gran axuda para entender os cambios na música de cada década.
1950 - 1959
1960 - 69
1970 - 1979
1980 - 1989
1990 - 1999
Velaquí queda un xogo para practicar os vosos coñecementos sobre as músicas do século XX
Ludwig Beethoven é un deses nomes que coñecemos. Son famosos. Como Napoleón, Cleopatra, Leonardo da Vinci... sabemos deles como se fosen parentes lonxanos. Este ano estamos de celebración con Ludwig, o noso curmán alemán Lois Beethoven.
Propóñovos un VIDEO QUIZZ para comprobar o que lembramos deste home ó que este curso tanto temos escoitado e do que tanto temos falado.
A Oda a Alegría que Ludwig Beethoven incluiu na súa 9ª Sinfonía é unha obra tan importante na nosa cultura que foi escollida como Himno da Unión Europea. Velaí tes a partitura para frauta que xa tes tocado na escola pero esta vez corteina e remexín os anacos coma se fora un puzzle; terás que ordenar as oito pezas nas que a dividín.
Hoxe é día de festa. Logo de 6 semanas, hoxe 26 de abril poderedes saír a pasear e xogar polas rúas e parques. Con moito coidado. Mantendo as distancias, tomando todas as precaucións que vos recomenden.
Hoxe, mellor que ningún outro día das vosas vidas, entenderedes as emocións e sentimentos que experimentaron as portugues@s e italian@s cando conseguiron derrotar os gobernos fascistas que os oprimían e lles deixaran sen libertade. E así foi que o 25 de abril é unha data moi importante tanto en Italia como en Portugal.
Imaxinade, como para vos, foron momentos de alegría e de festa. A xente nas rúas , coas caras enchidas de sorrisos e con ganas de bailar. Pois iso. Hoxe imos bailar coma xente bailou nas rúas de PORTUGAL e ITALIA.
25 de abril de 1974: PORTUGAL baila CORRIDINHO
No CORRIDINHO o instrumento fundamental, o que leva a melodía e fai mover os pes é o acordeón (ou concertina en Portugal). Xa sabedes que a este aerófono chámanlle "o piano dos pobres" polas súas posibilidades sonoras e porque podes levalo a calquer lugar para facer festa. O CORRIDINHO é un baile de parellas, sempre agarradas e organizadas en roda.
Velaquí vos deixo a dúas rapazas quebailan na súa casa. Se vos fixades, comprobaredes que bailan dun xeito cando sona "o retrouso" (estribillo en castelán) e teñen movementos distintos cando sonan as distintas "estrofas".
Ben seguro que lle colléstedes gusto. Vouvos axudar a encher toda a vosa casa de festa. Velaí vai outro corridinho para que percorrades a cociña, o baño, a sala, o corredor dando voltas disfrutando desta música tan marchosa.
25 de abril de 1945: ITALIA baila TARANTELLA
A TARANTELLA é un baile típico italiano, sobre todo nas rexións do Sur. É un baile moi alegre, moi saltado, que se baila en parellas pero, bailadores e bailadoras teñen a libertade de facer moitos movementos ou combinacións coreográficas distintas. Sonan mandolinas e acordeóns e, moi frecuentemente levan pandeiretas nas mans e petan nelas durante o baile.
Velaí vos deixo a este grupiño bailando unha tarantella no parque. Fixádevos nos seus movementos. Están organizados en grupos de 4 (dúas parellas) colocadas uns fronte ós outros. Cada vez que sona "o retrouso" fan un pasos, e logo van cambiando según vai cambiando a música das distintas "estrofas".
Velaquí vos queda outra versión na que podedes viaxar no espacio (hai moitas fotos de lugares preciosos de Italia). Pero tamén poderedes viaxar no tempo (hai algunhas fotografías antigas de bailadores e bailadoras doutras épocas).
Intenta responder a estas cuestións:
1) En que familia de instrumentos clasificarías o acordeón?
2) Coñeces algún outro instrumento do folklore portugués?
3) Cal é o título da canción que representa a "revolución dos claveles" portuguesa? Quen foi o seu autor?
4) En que familia de instrumentos clasificarías a mandolina? E a pandeireta?
5) Cal é o título da canción que representa ós partisanos que venceron o fascismo italiano?
6) O mércores 29 de Abril é o Día Mundial da Danza. Pois pensa e investiga o nome de danzas tradicionais, tendo en conta que xa tes dúas: Corridinho, Tarantella...
Velaí un vídeo que estes días está percorrendo os grupos de whatshap.
Alerta e poderemos aprender algunha cousa.
1.- Cantos instrumentos sonan?
a) 2 b) 3 c). 4 d) 1
2.- Cales son?
3.- Marca a que grupo pertencen?
a) Aerófono b) Cordófono c) Idiófono d) Membranófono
4.- Sabes o nome da persoa que compuso esta peza?
a) Beethoven b) Mozart c) Brahms
Presta moita atención ó video que segue:
Pois si. É a mesma melodía do vídeo anterior. É unha composición do alemán Johannes Brahms, que no século XIX inspirouse nas ledas danzas populares de Hungría para compoñer 21 pezas para piano (a catro mans). De todas, a danza nº 5 é a máis coñecida.
5) Somentes unha destas persoas é Johannes Brahms. Indica cal.
Johannes Brahms viviu entre 1833 e 1897. Un século de moitos cambios e innovacións.
6) Marca que eventos sucederon nos tempos que viviu.
a) Inventouse a fotografía b) Inventouse o avión c) Inventouse a lavadora
e)inventouse o teléfono d) Utilízase a electricidade nas casas e nas industrias
Velaí unha interpretación ó piano. Escoita moi atentamente para resolver o que segue
Xa sabes que a melodía organízase en frases. Se te concentras poderás distinguir tres frases. Escoita a peza as veces que precises ata descubrir cal das seguintes propostas é a forma que escolleu o compositor.
As aventuras e desventuras dos aventureiros que cruzaron Norteamérica para instalarse na costa Oeste foron narradas en tantas películas que forman un xénero cinematográfico por si mesmo.
Entre 1940 e 1960 as películas do Oeste estiveron de moda. Daquela EEUU estaba a se converter na primeira potencia do mundo, pero como é un país moi novo, deciciu contar como se formou. As películas "do Oeste" relatan as aventuras das moreas de persoas que abandonaron Europa na procura dunha vida digna e, coa intención de construires un futuro, cruzaron o continente en caravanas pasando mil e unha calamidades. Indios, vaqueiros, granxeiros, mineiros, bandoleiros, salteadores, soldados... enchen as películas do oeste. Mulleres poucas: a esposa, a noiva, a filla, as bailarinas do saloon e, como moito, algunha tendeira ou algunha mestra... Quedan aínda moitas historias por contar.
As películas "do oeste" destes anos amosan a beleza de EEUU. A cámara retratan os enormes espazos naturais e baleiros: as grandes pradeiras, as enormes montañas, os caudalosos ríos... As personaxes son heroes, fortes, honestos e valentes que afrontan todas e cada unha das penurias que a vida lles presenta. A música que acompaña estas imaxes tamén é grandiosa con enormes orquestas e armonizacións poderosas. As películas clásicas do Oeste inventan un pasado de heroes, proezas e fazañas.
A dilixencia
(1939)
Horizontes de grandeza
(1958)
Música Jerome Moross
O tesouro de Sierra Madre
(1948)
Música de Max Steiner
Solo ante el peligro
(1952)
Música de Dimitri Tiomkin
Os sete magníficos
(1960)
Música de Elmer Berstein
Pero a nos anos 60 Sergio Leone e Ennio Morricone conseguiron encher as salas de cine cos seus spaguetti western. A primeira película que rodaron foi POR UNHA PRESA DE DÓLARES (1964). O éxito animounos a rodar no ano seguinte A MORTE TIÑA UN PREZO (1965). E como a cousa funcionaba, de seguido rodaron a terceira: O BO, O FEO E O MALO (1966). Non houbo máis porque Sergio Leone morreu, pero esas tres películas revolucionaron a historia do cine. Veredes por que. Sergio Leone conta historias de buscavidas, tramposos, violentos, simples, que intentan sobrevivir nun mundo duro e hostil. Sergio Leone retrata unha sociedade sen heroes, máis salvaxe, máis real e posibel nunha época moi difícil.
A música é un elemento fundamental nestas películas. xa non hai grandes orquestras porque Ennio Morricone utiliza todo canto se lle ocorre: instrumentos tradicionais, instrumentos electrónicos, coros, asubíos... Cada personaxe está acompañado e definido por un son distinto: unha frauta, un birimbao, o carrillón do reloxo... Morricone compuña a música antes de que se rodase a película, e así Sergio Leone podía usala como música de fondo na rodaxe. Deste xeito imaxes e música encaixan con precisión.
Fai memoria: cantos nomes de compositoras, instrumentistas, directoras de orquestra ou pedagogas musicais coñeces? A pregunta é ben doada de responder: NINGUNHA, verdade?! Como moito saberás o nome dalgunha cantante ou dalgunha bailarina... e xa está...
Pois isto é a consecuencia do SILENCIO que as mulleres sofrimos durante milenios. Silenciadas polas súas familias, agachadas nas súas casas ou entre as súas amizades, ignoradas polos investigadores e o público. Hoxe é moi difícil de resolver "cara atrás". Os milleiros de mulleres que tocaron para a súa xente, que inventaron e interpretaron melodías para entretelos, agasallalos, animalos, calmalos... que con agarimo ensinaron ós pequenos e pequenas da casa a cantar, a bailar ou a acompañarse dalgún instrumento... todas elas desapareceron cando morreron ás persoas que disfrutaron dos seus "saberes e habilidades"... aló estarán por sempre... esquecidas... SILENCIADAS.
Hoxe propóñovos recuperar o nome dalgunhas mulleres "senlleiras". A forza do seu traballo foi tal que, malia todo o que acabo de contar, conseguiron colarse na "memoria colectiva". Hoxe imos coñecer algúns dos seus nomes, a escoitar algunhas das súas composicións. Imoslle por rostro feminino á música sinfónica.
NANERL MOZART
Naceu nunha cidade da actual Austria. De nena percorreu pazos e castelos de toda Europa para entreter á monarcas e nobles. Cando comezou a medrar, a súa familia intentou ocultar os cambios do seu corpo, para simular que tiña menos anos. Tamén a súa familia apartouna dos circuitos artísticos e centráronse no apoio ó seu irmán.
* En que estilo ou moda musical facía a súa música?
* Como se chamou o seu irmán?
Aprende cousas da súa vida aquí Moito máis tamén aquí
FANNY MENDELSSOHN
Naceu en Hamburgo, unha cidade na ribeira do Elba, no Norte da actual Alemania en 1805 cando Europa estaba en pleno proceso de transformación... pero non foi así da vida das mulleres. Pese a todo canto lle aconteceu, coñecemos moitas pezas musicais súas. Podes escoitar a súa música AQUÍ INVESTIGA * Que instrumento tocaba? * Por que razón foi "silenciada"? * Houbo máis músicos na súa familia? Como repercutiu na súa vida? * Cantas obras súas se coñecen hoxe? * Que obra súa foi a música preferida da Raiña Victoria? Atoparás datos sobre a súa vida aquí E tamén aquí
CLARA WIECK
Tamén naceu en Alemania. Deu concertos desde os seus 9 anos. Foi unha extraordinaria intérprete e chegou a ser profesora nun prestixioso conservatorio.
INVESTIGA * En que anos viviu? * En que instrumento foi unha virtuosa? * Que persoas condicionaron a súa vida e a súa carreira profesional? * En que traballaron esas persoas?
Foi outra maravillosa muller música centroeuropea.
Naceu e medrou na Viena de principios do século XX, unha cidade plena de creatividade, ciencia, arte e artistas. Soubo romper convencionalismos, imposicións sociais e estereotipos para conseguir facer a súa vida ó seu xeito, relacionándose en libertade como lle pareceu.
INVESTIGA * Que lle prohibía o seu contrato de matrimonio? * Que é unha "copista"? * Que é un "lieder"? * Que pintores a retrataron? * Que relación ten co famoso cadro "O Bico" de Klimt Velaquí algunha información sobre ela Máis datos da súa vida aquí Outras informacións aquí
Escomenzamos o ano viaxando a dous lugares da nosa Europa que reciben xaneiro con MÚSICA.
A primeira parada farémola en Austria.
Na sua capital, a Orquesta Filarmónica de Viena ofrece cada primeiro de xaneiro un concerto ó que acoden, moi elegantemente vestidas, persoas moi ricas de todo o mundo. As televisións de 90 paises retransmíteno en directo. Tamén TVE. Le moi atentamente a información do concerto deste ano que colgou na rede RTVE, e logo responde as distintas cuestións.
Ademais dos músicos e da sala, hai algo máis no espectáculo?
Tradicionalmente, de quen é a música que sona neste concerto?
No seguinte enlace atoparás información sobre unha familia de músicos vieneses que conseguiron facer bailar as xentes de Europa desde hai 200 anos. Presta atención e resolverás as preguntas.
Cantos deles foron compositores? Cantos tiveron orquesta propia?
Cal deles compuso a música que bailan os noivos en tódalas bodas?
Tódolos anos hai duas obras que interpretan neste día. Unha é o vals "O Danubio Azul". Outra é a peza que pecha o concerto, na que o público acompaña á orquestra coas suas palmas seguindo as ordes do director. Velaquí tes a gravación do concerto de 2009 que dirixiu o arxentino Daniel Barenboim.
Cal é o título da obra que interpretan músicos e público?
Que marcan coas palmadas?
Que indicacións lles da Barenboim ó público?
A Filarmónica de Viena está considerada como unha das orquestras máis importantes do mundo. Investiga no seguinte enlace estos dous interesantes aspectos:
Por que ten ese "sonido" tan distinto a outras orquestras?
A selección dos músicos desta orquestra é moi criticada? Por que? Cal é a túa opinión?
O Concerto de Aninovo de Viena celébrase na Sala Dourada do Musikverein. Velaquí tres salas de concertos ben famosas: o Palau da Música de Barcelona, a Sala Dourada do Musikverein, a Fenice de Venecia pero... que número de imaxe lle corresponde a cada unha delas?
1
2
3
.....
A segunda parada da nosa viaxe está en Portugal.
Tamén as xentes de Portugal escomenzan o ano facendo música. Pero esta vez o son está nas ruas, nas prazas das vilas e aldeas. Non hai roupas elegantes, nin salóns de ricos pazos, nin músicos famosos. Pica nos enlaces e poderás descobrir outro xeito de escomezar o ano con música.
Explica en que consiste? Quen participa? Como se organizan? Que fan?
Utilizan instrumentos? Cales?
Cal é a orixe desta tradición?
No seguintes enlaces atoparás varios exemplos.
José Afonso (Zeca Afonso) foi un músico portugués moi coñecido. Cantaba as suas propias composicións, pero sempre estaba por baixo a música tradicional das xentes e dos lugares nos que viviu. "Natal dos Simples" é unha desas cancións e xa no primeiro verso explica de que música se trata. Velaquí deixo unha gravación para que poidades disfrutar da fermosísima voz deste cantor. Pero atención! haberedes de completar as palabras que faltan do texto.
No enlace que segue poderás escoitar un deses cantos (janeiras) interpretado por MALVELA, o estupendo coro de mulleres de Mos (Pontevedra). Podes entoar con elas a cantiga porque ten a letra escrita en karaoke.
Johann Sebastian Bach (lembra que se pronuncia "BAJ") foi un dos mais grandes músicos de tódolos tempos. Viviu en Alemania hai máis de 300 anos. Velaquí uns datos sobre a súa vida:
Durante moitos anos as xentes de Leipzig poideron escoitar os coros de nenos que ensaiaba e disfrutar na igrexa de San Nicolás as súas composicións como organista.
Velaquí a Tocata e Fuga en RE menor, tal e como puideron escoitala os seus veciños.
BACH en alemán significa "regato", pero a música de Johann Sebastián é máis que iso... é un océano de sensacións (ou así lle pareceu ó mesmísimo Beethoven). As composicións de Bach engaiolan aos músicos contemporáneos. Escoita atentamente esta versión da Tocata e Fuga en RE menor.
E agora chega o tempo de "alucinar". Propóñovos VER e MIRAR esta peza de Bach. Para saboreala con intensidade é preciso que vos concentredes e sigades minuciosamente o movemento e as cores que se sucederán na pantalla.
Como xa sabedes, a Johann Sebastian gustáballe moitísimo o son dos instrumentos de corda frotada. Escribiu música para violonchelo e agora podes escoitala por un dos mellores violonchelistas: Rostropovich.
Noutra páxina deste blogue poderás atopar dous vídeos de bailarines interpretando esta obra de J.S. Bach. Poderás disfrutalo se picas AQUÍ
Fixádevos o que fan Sting (guitarrista pop) e Alessandra Ferri con esta peza. A outra proposta é unha divertida e orixinal coreografía de Nacho Duato.
A PATINAXE SOBRE XEO é outro xeito de danza. Velaí queda o traballo dos patinadores J. Torvill e C. Dean que bailan unha Sarabanda de J.S. Bach interpretada por Yo Yo Ma.
Sabemos que J.S. gostou moito da música vocal. Tivo unha preciosa voz, cantou en coros, ensaiou coros e compuso moita música para ser cantada. É por iso que, estou completamente convencida, disfrutaría moitísimo con esta "versión" que fan THE SWINGLE SINGERS dunha Fuga.
A música forma parte da vida das persoas pero poderiamos saber quen fixo música por vez primeira, onde e cando? Pois non, pero si temos a certeza de que a música tivo gran moi importancia na vida cotiá.
Imaxinade que precisamos comida e imos cazar. A nosa tribu organízase e mentres un grupo fai ruido con paus e pedras para asustar unha manada e conseguir encauzalos ata un curruncho no que preparamos unha trampa e onde outro grupo está agardando para matalos coas lanzas o as frechas. Despois, para celebralo teremos unha paparota e bailaremos acompañándonos dos mesmos paus e pedras e, incluso, simularemosos mesmos movementos que fixeramos para cazar... Na véspera da vindeira cacería bailaremos outra vez para conseguir a protección e axuda dos espíritus máxicos. Se temos que moer o grao machacando con paus, é mellor facelo entre varias persoas, e marcar o ritmo con música faino máis doado...
A música na PREHISTORIA
Neste enlace atoparás información sobre instrumentos musicais prehistóricos
O Nilo, as pirámides, os templos, a esfinxe... Unha impresionante cultura que durante 5.000 anos medrou nas marxes do río máis grande do planeta.
Neste vídeo atoparás información sobre cando, como e por que facían música en EXIPTO no tempo dos faraóns
Velaí unha das orixes da nosa cultura. Hai 2.500 anos nas ribeiras do Mediterráneo xurdiu un xeito de entender o mundo, un xeito organizarse e de vivir do que, aínda hoxe, somos herdeiros.
No seguintes enlaces poderás te achegar á música na GRECIA ANTIGA
Os romanos son parte de nós: debémoslles a fala, o modelo de leis e de organización social, a organización do territorio, e o modelo de vivendas e de vías de comunicación... desde os días da semana ata as festas do calendario...
Neste outro atoparás información sobre a música no tempo do IMPERIO ROMANO
Un breve achegamento a Beethoven, ese alemán que conseguiu transformar o seu terrible silencio en MÚSICA.
Na biblioteca da Aula de Música temos varios libros sobre este compositor:
Para descubrir máis cousas sobre Ludwig podes achegarte ao seguinte enlace. Percorre o seu escritorio e poderás escoitar a súa música ou atopar información sobre a súa música, os seus estudos, os seus amigos, os seus amores, a súa vida cotiá... e ainda facer un web-rally con preguntas.
Hai varios "biopics" sobre a vida de Ludwig Van Beethoven. Velaí unha escea da película COPIANDO A BEETHOVEN (Copying Beethoven) na que, además de escoitar a IX SINFONÍA, poderás comprobar como era unha sala de concertos no seu tempo.
Nestoutro enlace poderás tocar no teclado duas partituras súas:
A Oda a Alegría, ou Para Elisa.
Se queres tocar O Himno a Alegría coa túa frauta doce, velaí queda a partitura.
E tamén o enlace onde poderás practicar a dixitación.
Finalmente, disfruta con esta flashmob nunha praza da vila catalana de Sabadell.
